اسپینوزا و تعلیم و تربیت

بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده ، انتشار آنلاین از تاریخ 27 اسفند 1396  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/WPH.2018.18372.1310

نویسندگان

محسن فرمهینی فراهانی¹؛ نجمه احمدآبادی آرانی²؛ علی عبداله یار  ¹؛ حمید احمدی هدایت³

¹دانشگاه شاهد

²دانشگاه پیام نور

³دانشجوی دکتری دانشگاه شاهد

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی است. برای نائل شدن به اهداف این پژوهش از روش‌های تحلیل مفهومی ، توصیفی- تحلیلی و روش انتقادی استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است نظریه شناخت جایگاه ویژه‌ای در نظام فلسفی اسپینوزا دارد. اسپینوزا معرفت بشری را به چهار دسته تقسیم می‌کند. 1-علم افواهی ناشی از مسموعات2-ادراکات ناشی از تجربه مبهم3-معرفت استنتاجی 4-معرفت شهودی ، با نظر به مبانی معرفت‌شناختی اسپینوزا مهم‌ترین لوازم تربیتی آن مشتمل بر تلقین در تربیت ، تجلی ماهیت عقلانی در تعلیم و تربیت، دستیابی به یگانگی و نائل شدن به مراحل بالا در تعلیم و تربیت، تلاش و پشتکار متربیان ، تأکید بر نقش فطرت در تربیت ، توجه به نهادهای مذهبی در تربیت اخلاقی و پرهیز از تعارض در فرایند یادگیری است. علی‌ رغم نکات مثبتی که در مبانی معرفت‌شناختی و نظریه تربیتی اسپینوزا وجود دارد ازجمله فعال بودن متربیان و تأکید بر عقلانیت اما چالش‌هایی نیز دیده می‌شود که می‌توان بر مبنای آموزه‌های تربیتی اسلام مورد نقد قرارداد ازجمله معرفت‌شناسی اومانیستی نظریه اسپینوزا ، نسبیت‌گرایی شناختی در نظریه اسپینوزا، تأکید اسپینوزا بر روش تلقین در تربیت ، نادیده گرفتن تفاوت‌های فردی در تربیت و عدم توجه به تفکر انتقادی در تربیت را اشاره نمود.

کلیدواژه ها

اسپینوزا؛ تعلیم و تربیت؛ معرفت‌شناسی؛ نقد؛ آموزه‌های اسلامی

تربیت اخلاقی رورتی و نقد آن از منظر علامه طباطبائی (ره)

تحلیل مبانی اخلاق و تربیت اخلاقی در دیدگاه ریچارد رورتی و نقد آن از منظر علامه طباطبائی (ره)

مقاله 6، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 46، زمستان 1396، صفحه 0-0  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/JONTOE.2018.11215.1405

نویسندگان

نجمه احمد آبادی آرانی¹؛ حمید احمدی هدایت  ²؛ اکبر رهنما³

¹دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت

²دانشجوی دکتری دانشگاه شاهد

³هیئت علمی دانشگاه شاهد تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل تربیت اخلاقی ریچارد رورتی و نقد آن بر مبنای نظریات علامه طباطبایی با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و انتقادی است. یافته های پژوهش بیانگر آن است برخی از ریچارد رورتی به عنوان یک فیلسوف پست مدرن در حوزه اخلاق و تعلیم و تربیت نام می برند مهمترین ویژگی های اساسی اخلاق از منظر رورتی مشتمل بر ضد بنیادگرایی بودن اخلاق، کثرت گرایی، ضد سلطه گرایی، همبستگی اجتماعی، اخلاق بدون اصول، پیشرفت اخلاقی و جایگاه کلیدی ادبیات در اخلاق است. از نظر رورتی، تربیت اخلاقی امری اختصاصی و محلی است و هنجارهای جهان شمول وجود ندارد که بتواند راهنمای عمل جهانیان باشد همچنین تربیت اخلاقی رورتی مبتنی بر گفتمان است که با بکارگیری بازیهای زبانی، میتوانیم به یادگیری اخلاقی کمک نماییم .رورتی مهمترین اهداف تربیت اخلاقی را تهذیب یا پالایش، خودسازی و عاملیت انسان، عدم تمایز میان امر واقع و ارزش در تربیت اخلاقی و همگرایی و ادراک متقابل ذکر می کند. در آراء تربیت اخلاقی ریچارد رورتی ، نقطه ضعف ها و اشکال هایی دیده می شود که می توان بر مبنای دیدگاه علامه طباطبایی (ره) به عنوان اندیشمند مسلمان و صاحب نظر در حوزه تربیت اخلاقی مورد نقد و بررسی قرار داد که از جمله میتوان، نفی فطرت در دیدگاه رورتی، نفی فرا روایت ها ، رویکرد تکثر گرایانه و ضد اقتدار گرایانه بودن رورتی در تربیت اخلاقی را اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

علامه طباطبایی؛ ریچارد رورتی؛ تربیت اخلاقی؛ نقد و بررسی