تأملی بر نظریه انتقادی در تعلیم‎وتربیت

مقاله 5، دوره 1، شماره دوم، زمستان 1393، صفحه 94-110  اصل مقاله (264 K)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ علی صحبتلو؛ ² محمدحسن میرزا محمدی^*

¹دانشجوی دوره دکتری فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشیار دانشگاه شاهد

چکیده

نظریه انتقادی، از پرنفوذترین نظریه‌های معاصر در تعلیم ‎ و تربیت بوده که به انتقاد شدید از مدارس و اجتماع پرداخته‏است‏‏. این نظریه مفروضات خود را از مکاتب پست مدرنیسم، اگزیستانسیالیسم، نئومارکسیم و فمنیسم گرفته‏است‏‏. 
 د‌ر این مقاله کوشش شد‌ه‏است‏‏ معنا، خاستگاه و روند تکامل این نظریه به‏عنوان یکی از جنبش‌های تأثیرگذار د‌ر حوزه فلسفه تعلیم‎ و تربیت به اجمال و با تأکید بر دیدگاه بنیانگذاران معروف مکتب فرانکفورت ازجمله هورکهایمر، ماکوزه، اپل، مک لارن و ژیرو معرفی گرد‌د‌. 
پژوهش حاضر با هدف واکاوی نظریه انتقادی و تأثیرات آن بر تعلیم و تربیت به انجام رسیده‏است‏‏. پرسش‏های پژوهش عبارت‏اند ‏‏از: الف) ویژگی‏ها و مؤلفه‏های نظریه انتقادی کدامند؟ ب) نظریه انتقادی چه تأثیراتی بر تعلیم و تربیت داشته‏است‏‏؟ ج) چه نقدهایی بر نظریه انتقادی در تعلیم و تربیت واردشده‏است‏؟ 
 در این پژوهش از روش تحلیل مفهومی استفاده شده. یافته‏های حاصل از پاسخ به پرسش نخست نشان می‌دهد که نظریه انتقادی به طور عمده بر انتقاد از جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی شامل: ایدئولوژی، فرهنگ، تکنولوژی، نظریه‌های مارکسیتی و جامعه‏شناسی و نظریه معرفت‏شناختی اثباتی مبتنی می‌باشد. یافته‌های حاصل از پاسخ به پرسش دوم نشان می‏دهد که طرفداران نظریه انتقادی در تعلیم و تربیت به تحلیل و بررسی نظام تعلیم‏ و تربیت درون ساختار جامعه می‌پردازند. آن‏ها  مدرسه و عناصر آن بخصوص برنامه‏درسی و معلم را فراتر از حیطه آکادمیک، و دارای نقش‏های مهم سیاسی، اقتصادی،اجتماعی و تربیتی می‏دانند. 
یافته‏های حاصل از پاسخ به پرسش سوم نشان می‏دهد که نظریه انتقادی با نقدهای از جمله: سیاسی‏کردن بیش از حد فضاهای آموزشی؛ دور کردن نظام‏ آموزشی از هدف اصلی خویش یعنی پرورش عقلانی شاگردان است؛ نگاه انقلابی به ایجاد تغییرات به جای نگاه تدریجی و بیان واژه‏ها و اصطلاحات شعاری و دور از واقعیت مواجه بوده‏است‏‏. هر یک از این موارد، در متن مقاله با تفصیل بیشتری بیان شده‏اند.

کلیدواژگان

نظریه انتقادی؛ تعلیم وتربیت؛ مکتب فرانکفورت

«انتشار هشتمین شماره مجله فلسفه و کودک و چهارمین شماره با درجه آموزشی ـ پژوهشی تحلیلی»

هشتمین شماره فصلنامه تخصصی فلسفه و کودک (چهارمین شماره فصلنامه آموزشی ـ پژوهشی ـ تحلیلی) به صاحب امتیازی آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای و مدیر مسئولی زهره حسینی و سردبیری دکتر طوبی کرمانی به چاپ رسید. هیئت تحریریه این مجله: آیت الله سیدمحمد خامنه ای، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، غلامرضا اعوانی، دکتر رضا داوری اردکانی، دکتر احد فرامرز قراملکی، دکتر عبدالرزاق حسامی فر، دکتر علینقی باقرشاهی و دکتر قاسم پورحسن می باشند.

 این شماره از مطالب زیر تشکیل شده است:

•  پرورش خلاقیت در کودکان از مرتضی اسماعیلی کارتیجی

• تحلیل نقش مدرسه در ایجاد نظم عمومی، تعامل بین مدیران، مربیان و شاگردان از محمد حیدر یعقوبی

• بازکاوی و بازسازی داستان «حی بن یقظان» و شیوة کار بست آن در برنامه فلسفه و کودک از نواب مقربی

•  بررسی مبانی نظم عمومی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر اساس قرآن کریم از محمدحسن میرزا محمدی، حمیداحمدی هدایت، مصطفی کریمی

• آموزش نظم به کودک با فلسفه و خردورزی از صغری باباپور، صدیقه احمدی، فریبا اکبرزاده

•  بررسی جایگاه فلسفه برای کودکان در نظم عمومی جامعه از معصومه قدمیاری، رکسانا رشیدپور

•  چارچوبی برای تسهیل گفتگوی کلاسی از محمدرضا واعظ شهرستانی

 در سر مقاله این فصلنامه تخصصی به قلم زهره حسینی، می خوانیم: «در قدر و اهمیت تعلیم و تربیت   در هر کشور بر اساس فرهنگ حاکم بر آن جامعه، جای بحثی نیست. همه میدانیم که نهاد آموزش و پرورش در هر جامعه‌یی از اساسی‌ترین نهادهایی است که تأثیر خوب یا بد آن در سالها و یا قرنها بعد مشاهده میشود. هر چه خواستم  در این باب چیزی مکتوب کنم باز دیدم در مقابل فرمایشات رهبر عزیزمان در روز معلم ناچیز و ناقص است. سپس به گوشه ای از بیانات پرمغز و گهربار رهبر معظم انقلاب در دیدار با معلمین و فرهنگیان در تاریخ 12/2/94 اشاره کردند. ایشان در این سخنرانی فرمودند:

 ... معلم خوب میتواند مردان بزرگ، انسانهای بزرگ و شخصیتهای برجسته را خلق کند و بوجود بیاورد، ولو در یک دستگاهی که آن دستگاه خیلی سازگار نیست. پس اصل معلم است. خب معلم میخواهد چکار کند؟ تولید یک نسلی با این خصوصیات: دانا باشد، با ایمان باشد، دارای اعتماد به نفس باشد، دارای امید باشد، دارای نشاط باشد، دارای سلامت جسمی و روحی باشد، روشن بین باشد، با اراده باشد، کم هزینه و پرفایده باشد. معلم، نسلی اینچنینی را میخواهد تربیت کند و اینها چیز کمی نیست ... «معلم، شاغل به شغل انبیاست» «معلمی شغل انبیاست».

منبع :http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Affiliated%20Section/PAC/List/PAC8.htm

چنین گفت زرتشت

چنین گفت زرتشت ، کتابی برای همه و هیچ‌کس اثری فلسفی و شاعرانه از فریدریش نیچه (1844-1900)، فیلسوف آلمانی، که طی سالهای 1883 تا 1885 نوشته شد.

این اثر مهمترین اثر نیچه است که در آن نظریاتی چون، «ابرمرد» و «بازگشت جاودانی» کامل‌ترین صورت و مثبت‌ترین معنی خود را پیدا می‌کند.

دریافت

رویکرد های فلسفی در برنامه درسی

با سلام و احترام

دانشجویان عزیز از لینک زیر می توانند طرح درس رویکردهای فلسفی در برنامه درسی دکتر سبحانی نژاد را دریافت نمایند.

لازم به دکر است که این فایل فقط برای دانشجویان با وارد کردن رمز قابل دریافت می باشد.

دانلود

دعوت به نگارش مقاله

مجله علمی پژوهشی «مطالعه و پژوهش کتب دانشگاهی»، وابسته به سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها از پژوهش‌گران دعوت کرد تا مقاله‌های پژوهشی خود را به این مجله ارسال کنند. «پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی» نشریه‌ای دانشگاهی است که با هدف معرفی آخرین یافته‌‏های پژوهش‌گران و صاحب‌نظران در حوزه‏ کتاب دانشگاهی منتشر می‏‌شود و مقالات آن دستاورد طرح‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و نقد و بررسی علمی، در حوزۀ کتب دانشگاهی است.
این نشریه در راستای اهداف سازمان سمت در سال 1375 به منظور کمک به انعکاس روند تولید علم، زیر عنوان «سخن سمت» و از سال 1388با هدف تغییر وضعیت و تبدیل به فصل‌نامه علمی پژوهشی، با نام«عیار»، منتشر شد و در مورخ 20 دی 1391 از سوی کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با نام «پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی»، به مدیرمسئولی و سردبیری دکتر احمد احمدی و تحریریه جدید، به اعتبار علمی پژوهشی دست یافت.
محورهای فصل‌نامه به شرح زیر است:
۱- جایگاه کتاب دانشگاهی در نظام آموزشی
۲- مطالعات مقایسه‌ای کتاب‌های دانشگاهی با سایر کشورها
۳- معیار و بایسته‌های کتاب دانشگاهی
۴- مبانی تألیف کتاب دانشگاهی
۵- کاربرد نظریه‌های آموزشی در کتاب دانشگاهی
۶- نقد و بررسی کتاب‌های دانشگاهی در قالب مقاله علمی پژوهشی
۷- زبان‌شناسی کتاب دانشگاهی
۸- مطالعات روان‌شناسی کتاب دانشگاهی
۹- جنبه‌های هنری و زیبایی‌شناسی کتاب دانشگاهی
۱۰- حقوق و مالکیت فکری کتاب دانشگاهی
۱۱- فناوری‌های جدید در تألیف کتاب دانشگاهی
۱۲- مسائل فنی نشر کتاب دانشگاهی
۱۳- الگوهای ارزیابی کتاب دانشگاهی
۱۴- معرفی و ارزیابی علمی آموزشی آثار مورد استفاده در دانشگاه‌های جهان در حوزۀ علوم انسانی
۱۵- رابطه میان اهداف علمی و فرهنگی و منابع آموزشی دانشگاهی
۱۶- آسیب‌شناسی شکل و محتوای منابع آموزشی علوم انسانی در دانشگاه‌ها
۱۷- راهکارهای استانداردسازی منابع آموزشی دانشگاهی
۱۸- مطالعات موردی نیازسنجی در حوزۀ منابع آموزشی دانشگاهی
۱۹- شاخصه‌های علوم انسانی در تولید منابع آموزشی
۲۰- تجاری‌سازی آموزش در تولید منابع درسی دانشگاهی
۲۱- پیوستگی و گسیختگی‌های میان منابع آموزشی دانشگاهی و پیش از دانشگاه
۲۲- فرآیندهای پژوهشی و رابطه آن با تولید محتوای آموزشی
۲۳- راهکارهای افزایش بازدهی کیفی منابع آموزشی علوم انسانی در دانشگاه‌ها
۲۴- بررسی سیر تطور و تحول پارادایم ها، جریان‌ها و نظریه‌های علمی در تألیف کتاب دانشگاهی
۲۵- ترجمه و استفاده از شیوه‌ها و راهبردهای آن در تألیف کتاب دانشگاهی

علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به سامانه مجازی مجله، ضمن مشاهده و دریافت آخرین مقالات، با محورهای مطالعاتی مجله و نحوه ارسال مقالات آشنا شوند. لازم به ذکر است که داوری و چاپ مقاله در این مجله رایگان بوده و فرایند ارزیابی و اعلام نظر در رابطه با مقالات کمتر از سه هفته خواهد بود.

اطلاعیه

اعضای محترم انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران
با سلام و احترام
به اطلاع می رساند، آخرین مهلت برای پرداخت حق عضویت سالانه در انجمن فلسفه تعلیم و تربیت تا پایان مرداد ماه 1394می باشد. از همین رو چنانچه هر یک از اعضای محترم حق عضویت سالانه ی خود را تا تاریخ مذکور پرداخت ننمایید، عضویت ایشان در انجمن لغو خواهد شد. افرادی که حق عضویت سال 94 را پرداخت کرده اند می توانند با مراجعه به دفتر انجمن کارت خود را دریافت نمایند.
طبق مصوبه هیات مدیره در تاریخ 1394/04/13، حق عضویت برای دانشجویان 200000 ریال و برای اعضای هیات علمی 800000 ریال و شماره حساب 0143383636 مربوط به بانک تجارت شعبه دانشگاه تربیت مدرس به نام انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران می باشد.
انجمن در این خصوص می تواند به اعضای محترم فیش حق عضویت ارائه دهد تا بتوانند از گرنت خود استفاده نمایند.
با تشکر

ششمین همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران

شورای علمی همایش فلسفه آموزش عالی، آخرین مهلت ارسال متن کامل مقالات را 10 مردادماه 1394 اعلام نمود. گفتنی است دبیرخانه ششمین همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران تاکید دارد، پژوهشگران گرامی باید مقاله خود را از طریق سامانه پذیرش مقالات در تارنمای رسمی این همایش ارسال نمایند و از فرستادن مقاله به رایانامه همایش خودداری فرمایند.

معرفی کتاب

 آیا مناسبات زیسته ی یک متفکر در اندیشه ورزی او نیز تاثیر دارد یا خیر؟؟

در این کتاب، بررسی زندگی هشت فیلسوف مهم تاریخ فلسفه. البته نه از حیث مباحث صرف فلسفی بلکه از ان جهت که برخی از چهارچوبهای ذهنی ونظری ارایه شده توسط فیلسوفان برامده از وضع روانی وشخصیتی انهاست.روسو. شوپنهاور. نیچه. راسل. ویتگنشتاین. هایدگر. سارتر و فوکو فیلسوفانی هستند که در این کتاب به انها پرداخته شده است.

فراخوان هفتمین همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران

با سلام و احترام فراخوان هفتمین همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران

با عنوان : فلسفه تعلیم و تربیت و قلمرو علوم اجتماعی و انسانی با تأکید بر آموزش و یادگیری در سطح آموزش عمومی و عالی

عنوان همایش:	فلسفه تعلیم و تربیت و قلمرو علوم اجتماعی و انسانی      با تأکید بر آموزش و یادگیری در سطح آموزش  عمومی و عالی
زمان همایش:	روزهای چهارشنبه و پنج شنبه 22و23 اریبهشت ماه 1395
محل همایش:	شیراز – میدان ارم- مجتمع دانشگاه شیراز- دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی- سالن حکمت- سالن دکتر حسینی- سالن کنفرانس
دبیر علمی همایش:	دکتر بابک شمشیری دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه شیراز
دبیر اجرایی همایش:	دکتر مهدی محمدی دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه شیراز
زمان ارسال چکیده	متعاقباً اعلام خواهد شد

کتاب های منتشر شده از دکتر محسن فرمهینی فراهانی

دانشجویان گرامی تصاویر تعدادی از کتاب های منتشر شده  از استاد گرامی دکتر فرمهینی فراهانی رو قرار دادم.

جهت رویت به ادامه مطلب مراجعه نمایید.