هابرماس و تعلیم و تربیت

نشر مارون، کتاب هابرماس و تعلیم و تربیت را منتشر کرد
هر چند هابرماس در حوزۀ تعلیم و تربیت نظریه‌پردازی نکرده است اما تربیت و نظام‌های وابسته به آن، به‌طور ضمنی اهمیت به‌سزا و بسیاری در نظام فکری او دارد تا جایی که وی در مواردی، تغییر نظام آموزشی را مهم‌تر از عمل سیاسی می‌داند.
تربیت‌پژوهان زیادی در پی بهره‌مندی از نظریۀ انتقادی برای کیفیت‌بخشی به نهادها و عملکردهای تربیتی هستند و در این میان از اندیشه‌های هابرماس در مقام سردمدار نسل دوم نظریه‌پردازان انتقادی بهره می‌برند.
اندیشه‌های هابرماس، بر اساس سه دورۀ فکری او تقسیم‌بندی می‌شود:
یک. دورۀ مبنایی که در کتاب دگرگونی ساختاری در حوزۀ عمومی یا The Structural Transformation of the Public Sphere تدوین یافت؛
دو. دورۀ میانی که در کتاب معرفت و علایق انسانی یا Knowledge & Human Interests گزارش شد؛
سه. دورۀ نهایی که در کتاب نظریۀ کنش ارتباطی یا The Theory of Communicative Action نمودار گردید.
رضا محمدی باور دارد با وجود پژوهش‌های بسیاری که در سطح جهان دربارۀ استفاده از اندیشه‌های هابرماس در تعلیم و تربیت صورت گرفته اما در ایران کار چندانی در این زمینه نشده است؛ ازاین‌رو، هدف اصلی کتاب آن است که با بررسی اندیشه‌های محوری هابرماس در دوران‌های سه‌گانۀ فکری او به کشف دلالت‌های تربیتی اندیشه‌های وی بپردازد.
از نگاه دکتر محمدی، آگاهی از مبانی فکری نظریۀ انتقادی و دیدگاه‌های تربیتی برگرفته از آن، اهمیت بسیاری برای جامعۀ تعلیم و تربیت ایران دارد؛ زیرا جدای از این که تربیت‌پژوهان و مربیان در جریان مباحث مهم تربیتی معاصر قرار می‌گیرند، آشنایی با این نقطه‌نظرها می‌تواند انگیزۀ مناسبی برای برخورد انتقادی پژوهشگران و کنشگران حوزۀ تربیت با دیدگاه انتقادی مهیا سازد.
دکتر محمدی این اثر را در سه فصل تدوین کرده است:
فصل اول: اندیشه‌های هابرماس؛
فصل دوم: نظریه‌های انتقادی در تعلیم و تربیت؛
فصل سوم: دلالت‌های تربیتی اندیشه‌های هابرماس.
گفتنی است نشر مارون، چاپ اول کتاب هابرماس و تعلیم و تربیت را در 146صفحه و با قیمت دوازده‌هزار تومان روانۀ بازار کتاب کرده است.

به نقل از : پایگاه خبری رب

کتاب مرگ شناسی و آثار تربیتی آن در مثنوی مولانا

دکتر زهرا قنبرپور با همکاری محمد حسین یارمحمدیان، ،کتاب مرگ شناسی و آثار تربیتی آن در مثنوی مولانا را تالیف کرده اند.این اثر را انتشارات پادینا با مشارکت دانشگاه آزاد واحد اصفهان خوراسگان در 190 صفحه به قیمت 20000 تومان به پیشخوان کتابفروشی ها فرستاد.
مرگ شناسی و آثار تربیتی آن در مثنوی مولانا اثری است که با این فصل بندی تدوین یافته است:
فصل اول: زندگی نامه و انسان شناسی مولانا؛
فصل دوم: هدف از آفرینش و حقیقت انسان؛
فصل سوم: مرگ شناسی مولانا و آثار تربیتی مرگ
دکتر قنبرپور و دکتر بارمحمدیان بعد از بررسی های انجام شده در مثنوی مولانا،مساله مرگ را بعد از خدا اساسی ترین محور اندیشه بشری در طول تاریخ میدانند و اعتقاد دارند که مولانا انسان را با همه ظرافت و پیچیدگیهای منحصر به فرد خودش بیان کرده است.در اشعار این عارف نامدار،سه معما همیشه برای بشر سوال برانگیز بوده است:مرگ ،عشق،خدا و مولانا از سه جنبه به مساله مرگ می پردازد:
نگاه به جهان
نگاه به انسان
نگاه به خدا
و جهان هستی ما از دیدگاه مولانا به سه عالم تقسیم می شود؛
عالم عدم
عالم خیال
عالم ماده
مولانا عموما جهان را از چشم خدا نگاه می کند و از این جهت جز زیبایی در پدیده های عالم و جز امتحان الهی در وقایع مربوط به انسانها چیزی احساس نمی کند.وی انسان را ترکیبی از روح و جسم می داند که با رسیدن زمان مرگ ،انسان به سوی اصل خود که عالم مجردات است باز می گردد.
در مثنوی،مولانا بیشتر به اخلاق و تربیت نظر دارد و مثل یک شیخ تربیت می کوشد که خواننده را از خود بیرون آورد و از او چیز تازه ای بسازد.نگاه مولانا به مرگ،سازماندهی شده و دارای طرح و اندیشه قبلی همراه با ارایه نظریات و بیانات کلامی و عقیدتی است و مرگ در کلام وی در مثنوی،با نگاه مثبت نگریسته شده و پدیده ای محبوب و خواستنی در نزد مولانا است.

کتاب مقدمه‌ای بر فلسفۀ تعلیم و تربیت

دکتر سیدمهدی سجادی با همکاری مولود سعوه، کتاب مقدمه‌ای بر فلسفۀ تعلیم و تربیت را به فارسی برگرداند. این اثر را انتشارات نوآوران سینا در 151صفحه و به قیمت 15000تومان به پیشخوان کتابفروشی‌ها فرستاد.

مقدمه‌ای بر فلسفۀ تعلیم و تربیت اثری است از تی.دبلیو مور که با این فصل‌بندی تدوین یافته است:
فصل اول: فلسفۀ تعلیم و تربیت؛
فصل دوم: نظریۀ عمومی تعلیم و تربیت؛
فصل سوم: دانش و برنامۀ درسی؛
فصل چهارم: تدریس و تربیت؛
فصل پنجم: تعلیم و تربیت، اخلاق و دین؛
فصل ششم: فلسفۀ اجتماعی تعلیم و تربیت.

دکتر سجادی فلسفۀ تعلیم و تربیت را از یک‌سو رشته‌ای منشعب از فلسفه می‌داند و از سوی دیگر رشته‌ای مرتبط با مسائل تعلیم و تربیت که می‌خواهد پاسخ‌هایی برای مسائل تربیتی ارائه کند.
وی باور دارد خطری که در کمین فلسفۀ تعلیم و تربیت نشسته است، روی‌گرداندن به سوی یک قطب و در نهایت تک‌قطبی‌شدن است؛ یعنی یا کار تعلیم و تربیت را به حوزۀ عمل محدود کرده و بعد فلسفی آن را ضعیف کنیم یا آن را فقط فلسفی بدانیم و بعد عملی آن را نادیده بگیریم. سجادی گوشزد می‌کند تعلیم و تربیت هم به فلسفه مربوط است و هم دارای بعد نظری و عملی است و یافتن مناسبات بین دو بعد نظری و عملی تعلیم و تربیت و همچنین ارتباط نظریه و عمل تربیتی با فلسفه ازجمله دغدغه‌های فیلسوفان تعلیم و تربیت است.
به‌گزارش دکتر سجادی، مور چالش‌های ناشی از ابهام و ایهام در فهم این مناسبات را زادۀ کاربرد نادرست زبان می‌داند و چارۀ این بدفهمی‌ها و کژتابی‌های زبانی را در فلسفۀ تحلیلی می‌یابد. وی امیدوار است با رعایت مقدمات و مقومات فلسفه‌ورزی تحلیلی، به‌ویژه در بخش مفاهیم تربیتی، مشکلات و چالش‌های موجود در حوزۀ تعلیم و تربیت رخت بربندد و از میان برود.
دکتر سجادی ترجمۀ این اثر را زمینه‌ای می‌بیند تا افرادی که به مشرب تحلیلی گرایش دارند، به فهم عمیق‌تر و دقیق‌تری از رویکرد فلسفۀ تحلیلی در تعلیم و تربیت دست یابند.

هشتمین همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران

هشتمین همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران با عنوان« فلسفه آموزش و یادگیری مداوم» مهلت ارسال چکیده مقالات 95/6/30

اعلام نتایج داوری مقالات 95/7/20

مهلت ارسال اصل مقالات 95/8/20

تاریخ برگزاری کارگاه ها 95/12/3

شروع همایش 95/12/4

خاتمه همایش 95/12/5

دانشگاه شهید چمران اهواز

آدرس سایت
Www.pesi8.scu.ac.ir

سایت‏هایی برای دریافت فایل ‏های صوتی و تصویری دوره‏ ها و کلاس‏ های دانشگاه‏ های برتر جهان:

سایت‏هایی برای دریافت فایل ‏های صوتی و تصویری دوره‏ ها و کلاس‏ های دانشگاه‏ های برتر جهان:
امروزه بسیاری از دانشگاه‏ های تراز اول جهان امکاناتی را فراهم می‏ نمایند که پژوهشگران مختلف از سرتاسر جهان بتوانند فایل‏ های صوتی و تصویری دوره‏ ها و کلاس‏ های برگزار شده توسط مدرسان این دانشگاه ‏ها را مشاهده نموده و یا دانلود نمایند. در ادامه سایت ‏هایی که حاوی اطلاعات مذکور می‏ باشند ارائه می ‏گردد:
1:=: فیلم ‏های آموزشی سایت تامسون رویترز:
http://goo.gl/YFHWGh

2:=: Open Courseware Consortium:
http://www.oeconsortium.org/

3:=: MIT (Massachusetts Institute of Technology) Open Course:
http://ocw.mit.edu/index.htm

4:=: Open Yale Courses:
http://oyc.yale.edu/

5:=: Online Universities:
http://goo.gl/CfQFZX

6:=: Harvard Open Course:
http://www.extension.harvard.edu/academics/online-campus-courses

7:=: Academic Earth:
http://academicearth.org/

فلسفه و کودک

دهمین شماره فصلنامه تخصصی «فلسفه و کودک» به صاحب امتیازی آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، مدیر مسئولی زهره حسینی و سردبیری دکتر طوبی کرمانی و مدیریت اجرایی مژگان پروینیان منتشر شد.

هیئت تحریریه این مجله: آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، دکتر غلامحسین ابراهیم دینانی، غلامرضا اعوانی، دکتر رضا داوری اردکانی، دکتر احدفرامرز قراملکی، دکتر عبدالرزاق حسامی‌فر، دکتر علینقی باقرشاهی و دکتر قاسم پورحسن میباشند که توسط انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا به چاپ رسیده است.

در سر مقاله این فصلنامۀ تخصصی به قلم خانم دکتر طوبی کرمانی می‌خوانیم:

کودکان و فرزندان امروز ما آینده‌سازان فردا و بازوان فکری و عقلی هر قوم و ملت و امتی هستند. نوع تربیت، آموزش، مهارتهای زندگی، بالندگی عقلی و روحی امروز این کودکان حکایت از اندیشه و عملکرد آنها دارد... در کتب روایی تربیتی اسلام، توصیه‌ای به چشم می‌خورد که بسیار غریب می‌نماید و آن اینکه هر فرزندی را که مایلید از حیث جسمی و روحی سالم باشد، نه فقط از بدو تولد و نه فقط هنگام انتخاب همسر که بسیار پیشتر به پیشینه اخلاقی، نژادی و جسمی همسر باید توجه داشته باشید.... با توجه به بیان فوق، آیا میتوان گفت که هر عصری گسیخته از عصرهای گذشته است؟!

در بخشهای دیگر این نشریه عناوین زیر به چشم میخورد:

• بررسی تأثیر داستانهای گلستان سعدی بر پرورش قضاوت اخلاقی نوجوانان با استفاده از روش آموزشی فلسفه به کودکان  

• آینده را خصلتهای کودکانه میسازد  

• بررسی تأثیر طرح سؤالات با واژگان و چیدمان غیرمعمول در پرورش ذهن فلسفی کودکان  

• بررسی تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان بر افزایش انگیزۀ پیشرفت  

• رابطه راهبردهای فراشناختی و خلاقیت با خودکارآمدی دانش‌آموزان  

• بررسی انواع مهارتهای نظم عمومی در رویکردهای فلسفه برای کودکان با توجه به معیارهای بومی‌سازی

• ـمشاوره تحصیلی از طریق گفتگوی فلسفی

 

شماره 10 مجله به قیمت: 50000 ریال در اختیار علاقه مندان محترم قرار دارد. علاقه مندان برای خرید این شماره و شماره‌های پیشین مجله میتوانند به واحد انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا واقع در محل بنیاد (88153594) یا خیابان انقلاب، روبروی دانشگاه تهران، بین خیابان فخر رازی و خیابان دانشگاه، مجتمع فرهنگی پارسا، پلاک 1218 (تلفن: [phone]) مراجعه فرمایند.

تبارشناسی و تعلیم و تربیت

کتاب آینده دین

کتاب آینده دین با برگردان رمضان برخورداری  را نشر جامعه شناسان منتشر کرد.این کتاب حاوی چهار فصل است سه فصل آن را مقالات سانتیاگو زابالا،ریچارد رورتی و جیانی واتیمو تشکیل می دهد.فصل پایانی کتاب حاوی گفتگوی زابالا با رورتی و واتیمو در باب آینده دین است;دو اندیشمندی که به جبهه های فکری نوعمل گرایی و هرمنوتیک تعلق دارند.

چرا بهترین نظام آموزشی دنیا قصد تغییر دارد؟

فنلاند که بعنوان یکی از بهترین‌ها و شاید هم بهترین نظام آموزشی دنیا شناخته شده، قصد دارد برای بهبود کیفیت، تحولی اساسی در نظام آموزشی خود ایجاد و مواد درسی را حذف کند.
از سال ۲۰۱۶، تمام مدارس این کشور شمال اروپا نظام آموزشی جدید را با عنوان "پدیده یادگیری" در پیش خواهند گرفت.
در این برنامه جدید، کلاس یا مواد درسی وجود نخواهند داشت و جای آنها را "برنامه‌ موضوعی" خواهد گرفت یعنی برنامه‌هایی که با روند یادگیری کودکان سازگارند.
ماریو کالونن، مدیر آموزش و پروش هلسینکی، پایتخت فنلاند، می‌گوید: "در نظام آموزشی سنتی، کودکان به کلاس‌های مختلف می‌روند و برای مثال اول ریاضی دارند، بعد علوم و بعد ادبیات."
"اما در نظام جدید دانش‌آموزان بجای اینکه موضوعات مختلف را منفک از هم یاد بگیرند، حود نقش فعالی خواهند داشت و در برنامه‌ریزی مشارکت می‌کنند."
به گفته ماریو کایلونن، در نظام سنتی که مواد درسی از هم جدا شده‌اند کودکان برای زندگی آینده آماده نمی‌شوند، در حالی که آنها "نیاز به تفکر چند وجهی دارند تا بتوانند مسئله را از زوایای مختلف ببینند و از ابزارهای مختلف برای حل آن استفاده کنند."

تجربه مشترک
هلسینکی پیشتاز تدوین این نظام جدید بوده است، نظامی که دانش‌آموزان می‌توانند موضوع مورد علاقه خود را انتخاب کنند و برای یادگیری همراه با معلمان برنامه‌ریزی کنند.
کایلونن شیوه کار را چنین توضیح می دهد :
برای مثال فرض کنید دانش آموزان کلاس چهارم یک مدرسه علاقه داشته باشند تا همراه با معلم‌های خود تاریخ تکامل تلفن‌های هوشمند را بررسی کنند.
برای بررسی این موضوع، وقتی صحبت از این می‌شود که چرا مردم از موبایل استفاده می‌کنند، ریاضی و آمار به کار گرفته می‌شوند و برای فهمیدن اینکه پیامک چگونه شیوه نگارش مردم را تغییر داده پای ادبیات به میان می‌آید:
"به این ترتیب، دانش‌آموران بسرعت با موضوع ارتباط برقرار می‌کنند."
"پدیده یادگیری" در دو سال گذشته بتدریج در مدارس فنلاند به اجرا گذاشته شده و مدارس ملزم بوده‌اند در هر سال تحصیلی مدتی، معمولا چند هفته- را برای تکمیل و توسعه این یادگیری تجربی اختصاص دهند.
در مورد هلسینکی، مدارس تشویق شده بودند تا سالی دو بار این کار را بکنند.

از معلم تا راهنما
تغییر در نظام آموزشی به این معنا است که آموزگاری هم دچار تغییرات عمده‌ای می‌شود، معلم‌ها دیگر کنترلی روی موضوعات درسی ندارند و باید یاد بگیرند با دانش‌آموزان و معلم‌های دیگر همکاری و مشارکت کنند.
کار آنها دیگر بر اساس درس دادن نیست، آنها باید بیشتر نقش راهنما یا مربی را داشته باشند تا نقش استاد را.
تا ابتدای امسال (شمسی) هفتاد درصد معلم‌های هلسینکی برای اجرای نظام آموزشی جدید آموزش دیده‌اند.
کایلونن می‌گوید: "فکر نمی‌کنم معلم‌ها دیگر بتوانند بنشینند و ببینند چه اتفاقی می‌افتد. من فکر می‌کنم در نظام جدید نقش آنها مهمتر از نظام قدیم خواهد بود بنابراین آنها باید در بکارگیری شیوه جدید بسیار دقت کنند."
نظام آموزشی جدید البته منتقدانی هم دارد.
برای مثال لئو، دانش‌آموز مدرسه‌ای در هلسینکی نظرش را در باره نظام جدیداینگونه بیان می کند : "نظام جدید محاسن و معایب خود را دارد. این شیوه کاملا متفاوتی است و معلم‌ها می‌توانند خلاقیت داشته باشند و شیوه‌های جدید تعلیم و یادگیری را بکار بگیرند و نظام جدید مفرح هم هست."
"اما من پارسال از این شیوه خوشم نیامد چون آزادی خلاق برای یادگیری هر از گاهی چیز خیلی خوبی است اما آموزش سنتی هم جای خود را دارد."

پروفسور تیم اُتس، مدیر گروه ارزیابی تحقیق و توسعه در دانشگاه کمبریج نگران است که تجربه مثبت فنلاند باعث اشتباه کشورهای دیگر شود.
او می‌گوید آموزش در فنلاند زمانی که این کشور بهترین نتایج را در برنامه بین‌المللی ارزیابی تحصیلی دانش‌آموزان (پیسا) بدست آورد به اوج رسید اما در سال‌های اخیر رو به افول بوده است.
(پیسا برنامه سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی اروپا است که کشورها را از نظر دستاوردهای تحصیلی دانش آموزان رده‌بندی می‌کند)
به گفته پروفسور اتس، متولیان آموزش در بسیاری از کشورهای دنیا، به مدارس فنلاند نگاه کردند که ویژگی آنها آزادی عمل وسیع بود و این که دانش آموزان نباید برای رفتن به کلاس بالاتر در پایان هر سال تحصیلی امتحان بدهند و قبول شوند.
پروفسور اتس می‌گوید نتایج خوب فنلاند از سال ۲۰۰۰ به بعد در پیسا، محصول اصلاح نظام آموزشی در دهه ۱۹۷۰ بود که تصمیم‌گیری متمرکز، حضور ناظر در هر کلاس، سرمایه‌گذاری وسیع در تربیت آموزگار و امتحان اجباری در پایان هر سال تحصیلی را تغییر داد.
به نظر می‌رسد که فنلاند همچنان آماده تغییر و آماده یادگیری است و کشورهای دیگر هم احتمالا از مسیری که فنلاند طی خواهند کرد درس‌های زیادی خواهند آموخت.

برنامه ی درسی ماورای فردی

این دیدگاه به جنبه های عاطفی بیش از ابعاد شناختی اهمیت می دهد و به کلیت انسان و ارتباط او با جهان هستی توجه خاصی دارد. در این نظریه، رگه های سنت پدیدارشناسی و اگزیستانسیالیسم ( وایتهد، هایدگر، یاسپرس و برگسون )، نظریات مذاهبی همچون مسیحیت، اسلام و بودیسم، نظریات روانشناسان انسانگرا همچون مازلو ( به عنوان اولین فرد ارائه دهنده ی این نظریه )، کارل راجرز، کارن هورنای و روانشناسی هرمنوتیک مشاهده می شود. گرچه گستره ی روشهای مطرح شده در این نظریه وسیع می باشد ولی ویژگی اساسی شهود، استعلا، روحانیت و آموزش و پرورش متلاقی در بیشتر آنها مشهود است. در هر صورت باید گفت که آموزش و پرورش ماورای فردی ( از هر نوع ) در تلاش برای هوشیار کردن فرد در نحوه ی نگریستن او به جهان هستی است و نظر به یادگیری کل گرایانه دارد. گرچه الگوی خاصی در آموزش مورد توجه نیست اما عموماً از فنونی مانند تجسم و تمرکزیابی برای تشویق دانش آموزان در جهت بکارگیری استعدادها و ظرفیتهای درونی آنها استفاده می شود و گرایش ارزیابی ها نیز بسوی رویکردهای تکوینی، باز پاسخ و کل گرایانه است.
در نهایت باید گفت که این نظریه بر ابعادی که در سایر نظریه های برنامه ی درسی مورد غفلت واقع شده و به عنوان مانعی در جهت رشد و شکوفایی بیشتر دانش آموزان بوده، تاکید نموده است. همچنین با توجه به گسترش مسائل و مشکلات مبتلا به جهانی که لزوم همبستگی، همزیستی و همدلی بین ملل مختلف دنیا را می طلبد و همچنین لزوم احترام و رعایت حقوق انسانی و گسترش درک انسانها نسبت به یکدیگر، بنظر می رسد، با توجه به گستره دیدگاههای بکار گرفته شده در این نظریه، پتانسیل لازم برای آماده کردن دانش آموزان در حل مسائل جهانی را دارا می باشد. احتمالاً نیز اصول و روشهای آن با استقبال وسیع تری از سوی نظامهای تربیتی روبرو خواهد شد.

نگارنده :

ویدا فلاحی عضو هییت علمی دانشگاه شیراز

دریافت
حجم: 37.1 کیلوبایت